සෙන් කතා - Zen Stories

 අද ලොව පුරා ප්‍රචලිත සෙන් කතා ඇතුළත් ව ඇති සෙන් දහම හට ගැනීමට අඩිතාලම වැටෙන්නේ... ඉන්දියාවෙන් අන් රටවල් වෙත බුදු දහම ප්‍රචාරය වීමත් සමගයි.

ඉන්දියාවෙන් එහෙම ආ බුදු දහම කාලයේ වෙනස්කම් වලින් යුතුව චීනයේ ආරම්භ වෙමින් වියට්නාමය, කොරියාව හරහා ජපානයට ද සේන්දු උනා. ජපානයේ මේ විදිහට ව්‍යාප්ත වූ බොහෝ සම්ප්‍රදායින් අයත් වූයේ මහායානයටයි. ඒ මහායාන සම්ප්‍රදායන් අතරින් ජපානයේ ඇති ප්‍රකට, එක් දහමක් වන්නේ... මේ සෙන් ය.

සෙන් වචනයේ උත්පත්තිය චීන වචනයක් වන චෑන් (chán) හි ජපන් උච්චාරණ විලාසය ලෙස ඇවිත් ඇති බව කියවෙයි. එය සංස්කෘත ධ්‍යාන වචනයෙන් පැන නැගී ඇත.

සෙන්, මහායාන ඇතුළු ජපාන දහමවල් ගැන අවධානය යොමු කිරීමේදී අපට දැක ගත හැකි වෙනස්කම් කීපයක් තිබේ. ඒ අපි බුදු දහම පිළිපදින ක්‍රමයත්, එහි ඇති ක්‍රමයත් අතරය. කරුණු කීපයක් -

• තමා තුළින් තමාව දැකීම (ආත්මාවබෝධය), විමුක්තිය තමාම සාක්ෂාත් කිරීම

• ප්‍රඥාවට වඩා ලැදි බව

• භාවනාව හා ධර්මය ප්‍රායෝගික ව ක්‍රියාත්මක කිරීම

• ගැළපෙන ගුරුවරයෙක් ඇසුරේ පුරුදු පුහුණුව

• සරල දිවි පෙවෙතක් ගත කිරීම

මෙවැනි කරුණු මත පදනම් වූ  ජීවිතයක් ගෙවන වැඩිමහල් භික්ෂුවක් හා... ආධුනික භික්ෂුවක්, ගෝල භික්ෂුවක් හෝ සමුරායිවරයෙක්... ආදී කිසිවෙක් සමග අතර ඇති වන සංවාදය, කතා බහ සෙන් කතා ලෙස ගැනේ. මේවායේ අර්ථ රසය ඉතා ඉහල තැනක තිබෙන අතර සමහරෙක්ට ආත්මාවබෝධයට මාර්ගයක් හෝ තවෙකෙක්ට හුදු වචන හරඹයක් පමණක්ම වන්නට පුළුවනි. කොහොමින් නමුත් ගුරු හෝ වැඩිමල් භික්ෂුවක්ගේ අදහස් සහිත මේ සෙන් කතා, හුදු කතාවක් පමණ කොට දැකිය නොහැක්කේ ඔවුන්ගේ ජීවන පරිචය ද ඒ තුළ ගැබ්ව ඇති නිසායි.

මේ කතා ඔවුන් ජපන් බසින් 'සතෝරි' (satori) ලෙස හඳුන්වයි. එනම් 'ක්ෂණික අවබෝධය' (sudden awaking) ලෙස සිංහලෙන් ගත හැකියි. බටහිර එක් සම්ප්‍රදායක් වන Brilliant Nonsense (විශිෂ්ට ප්‍රලාප) වලට දා සෙන් කතා බැලිය හැකි බව සමහර විද්වතුන්ගේ මතය වුවත්, විශිෂ්ට ප්‍රලාප ගණයේ ලා පමණක්ම මේවා දැකිය නොහැකි බව කියවීමේ දී අපට පෙනී යයි. මන්ද මේවා යථාර්ථය මතු කරමින් දිග හැරෙනවා මිස යථෝක්ත සන්දර්භ හමුවේ පමණක් උත්කර්ෂවත් වන ඒවා නොවන නිසායි.

කලින් නස්රුදීන්ගෙ පෝස්ට් එකෙත් සඳහන් කළ විදිහට කතා වල හෝ සෙන් වල මූලාශ්‍ර සෙවීමට වඩා මේ කතා සාරය වැදගත් නිසා සෙන් හෝ මහයාන සම්ප්‍රදායේ විස්තර මේ පොස්ටුවට ඇතුළත් කරන්නේ නෑ. ඒ නිසා....

මං බ්ලොග් කියවන්න පටන් ගත් කාලෙ දැකපු 'පාදඩයාගේ අසපුවේ' සෙන් හා ජපන් බුදු දහම ගැන විස්තර එහි විස්තරාත්මක ව සඳහන් කරල තියෙනව. ඇමිණුම් පහලින් දාන්නම්. ඒවත් අනිවාර්යයෙන් ගිහින් බලන්න... හරිම රසවත්.

ලබු කට්ටෙන්අන්කුට්ටෙක් ඇල්ලීම

ජපානයේ බුදු දහම

ජපන් සංස්කෘතියවිදහාපාන වචන - 6 (වබි සහ සබී)

* * * * * *

 

මෙන්න සෙන් කතා PDF එක.