Amazon වනය නැත්තමට නැති වෙයිද?

  ලෝකයේ පෙණහැල්ල විදිහට පරිසරවේදියෝ, විද්‍යාඥයො හඳුන්වන ඇමසන් වැසි වනාන්තරය ගැන ආයෙමත් අවධානය යොමු වෙලා, යොමු කරන්න වෙලා.. ඒ Amazon 2020 අගෝස්තු සහ 2021 ජූලි අතර කාලය තුළ වර්ග කි.මී. 10,476 ක් අහිමි වූ බව වාර්තාව වීමත් එක්ක. නිව් යෝර්ක් නගරයේ වගේ 13 ගුණයක් විශාලයි මේ කියන ප්‍රමාණය.

චායාරුපය අන්තර්ජාලයෙන්

Amazon වනය අසමසම වෙන්නෙ... ජෛව විවිධත්වය, ස්වදේශික ගෝත්‍රික පිරිස, දුර්ලභම සත්ව හා ශාකත් එක්ක. විද්‍යාත්මක වර්ගීකරයට අනුව දුර්ලභ ශාක හා සත්ව විශේෂ (වඳවී යන) වගේම සොයාගත් ක්ෂීරපායින් 427ද, උභය ජීවීන් 428ද, පක්ෂීන් 1294 පමණද, මත්ස්‍ය 2200ද, උරඟයින් 378ද, හා ස්වදේශීය ගෝත්‍ර පිරිසක්ද ඉන්නව. ඒ වගේම මුළු පෘතුවියේ සිටිනා කුරුලු විශේෂ 5/1ක්ද ඉන්නෙ Amazon වල. එතකොට අපි ෆිල්ම් වලින් දැකපු උරඟ පවුලේ විශාලම සතා වන ඇනකොණ්ඩ ඉන්නෙත් මෙහෙ. ඒ වගේම අධික විෂ සහිත ශාක හා සත්ව කොටසද Amazon සතුයි. කොච්චර විසද කියල තේරුම් ගන්න පුළුවන් සමහර සතුන්ගේ විෂ ශරීර ගතවුන පුද්ගලයා පැය භාගයක් යන්නත් කලින් මැරෙනව කියද්දි. රටවල් කිහිපයක් පුරා පැතිරුණු ලෝක උරුමයක් වන Amazon වගේම ඒ සතුව තියෙන Amazon ගඟත් රටවල් කිහිපයක් පසුකරමින් තමයි මුහුදට ගලා යන්නෙ. ලෝකයේ දෙවෙනියාට විශාලත්වය දරන මේ ගඟෙ දිග 6400km වෙනකොට වැඩිම පළල් ස්ථානයේ පරතරය 30km කටත් වැඩි. ගඟෙන් මුහුදට වතුර වැටෙන තැන ඉඳල 150km තරම් දුරකට යනතාක් ඒ ජලයේ ලවන ප්‍රමාණය බෙහෙවින් අඩුයි. ඒකෙන්ම හිතා ගන්න පුළුවන් කොච්චර ජල පරිමාවක් මේ Amazon ගඟෙන් සාගරයට එකතු කරනවද කියල.

බ්‍රසීලය, පේරු, බොලිවියාව, කොලොම්බියාව, වෙනිසියුලාව ඇතුළු රටවල් නවයක් පුරා තියෙන Amazon වල වැඩි කොටසක් අයත් වන්නේ බ්‍රසීලයට. ජනාවාස බිහිවීම, වනාන්තර එළිපෙහෙළි කිරීම, පාරවල් සෑදීම, ගිනි ගැනීම්, නියඟය වගේ දේවල් නිසා ලෝකයට මහා සම්පතක් වෙන Amazon ටිකෙන් ටික විනාසයට තමා යන්නෙ. පරිසරවේදියෝ, පරිසර හා සත්ව විද්‍යාඥයො මේ ගැන නිතරම වාර්තා කිරීම්, බලධාරීන්ට දැනුම් දීම් කොච්චර කළත් කිසිම ප්‍රයෝජනයක් නැති තරම්.. මොකද මෙහෙ වගේ දේශපාලන අතපෙවීම් එක්ක ඒ හැම දේම වැහිලා යන නිසා. විනාසය තව තවත් වැඩි වෙන්න පටන් අරං තියෙන්නෙ Amazon භූමියේ තෙල් තියෙන බව තෙල් සමාගම් දැන ගත්තහම. කල් යද්දී සමාගම් වලට අධිකරණයට යන්නත් වෙන්නෙ වැඩ වල හොඳ කම නිසා. ඒත් විනාසය එහෙමමයි..

ආර්ථික වාසි තකා මේ වගේ දේවල් සිදු වෙද්දි අධිවේගී මාර්ගයක්ද Amazon වල හදල තියෙනව. මේ මාර්ගය නිසා Amazonවල වෙන විනාශය තවතවත් වැඩි කරමින් වායු දුෂණය, පාංශු ඛාදනය, ශාක විනාශය, භූගත ජල පෝෂකවලට හා සත්ව ජීවිතයටද ඇති බාධක වැඩි. මේ පාරක් නිසා දෙකට බෙදුණු Amazon ගැන අදාළ බලධාරීන් හෝ ඒ රටවල පාලකයන් වගේ වගක් නැතුව වාගේ ආර්ථික හා පුහු සංවර්ධනයක් ගැන කිය කියා ඉන්නව ලංකාවේ වගේ. මේ වගේ වැඩ වලදී එක එක විරෝධතා ආවත් ඒව වැඩි කල් තියෙන්නේ නැති නිසා පාලකයන්ටත් ඒ ගැන ගානක් නෑ.

Amazonවලට හානිවන තවත් දෙයක් වෙන්නේ සැරින් සැරේ සිදුවන ගිනි ගැනීම්. වැසි නැති කාලවල ඇති වන මේ ලැව්ගිනි ස්වාභාවික සංසිද්ධියක් කියලම කියන්න බැරි මිනිස්සුන්ගෙම වැඩ වලින් වැඩි වෙන පරිසර උෂ්ණත්වයත් එක්ක. නියං කාලයට අක්කර පිටින් ගිනි ගෙන දින ගණන් වෙන මේ විනාශය පොඩි නෑ. මේ ගින්නෙන් දැවී යන ශාක සම්පත හා සත්ව සම්පතේ වටිනාකම කියල නිම කරන බැරි තරම්...