සියදිවි නසා ගැනීම් වැළක්වීමේ ජාත්‍යන්තර දිනය යෙදිල තියෙන්නෙ හැම අවුරුද්දකම සැප්.10 වෙනිදා.

2020 වසරේ සියදිවි නසා ගැනීම හේතුවෙන් ලංකාවේ 3,074ක් මිය ගිය බවත්, වසර කිහිපයකට පෙර පුද්ගලයන් ලක්ෂයකට 45ක් ලෙස පැවති මෙරට සියදිවි නසා ගැනීමේ ප්‍රතිශතය, මේ වන විට ලක්ෂයකට පුද්ගලයන් 14ක් දක්වා පහළ වැටි ඇති බව ජාතික මානසික සෞඛ්‍ය විද්‍යායතනයේ විශේෂඥ වෛද්‍ය පුෂ්පා රණසිංහ සිළුමිණට කියල තිබුණ.

ලෝකයේම වසර ගණනාවක ඉඳන් පුද්ගලයින්ගේ මරණයට හේතුවන සිව්වන ප්‍රධානතම කාරණයත් මේ සියදිවි නසා ගැනීම. 

චායාරූපය අන්තර්ජාලයෙන්

ගෘහස්ථ හිංසනය, මානසික ආතතිය හා ලෙඩ, විරැකියාව, හිංසා, අපයෝජනය කියන දේවල් දරා ගන්න බැරුව ඒ නිසා සියදිවි නසා ගන්න පෙලඹෙනව. මේ විදිහට සිය දිවි නසා ගන්නන් හැම රටකම පොදු උනත් ඒ අතරින් වැඩි කොටසක් අයත් වෙන්නෙ දුප්පත් කියල හඳුනාගත් රටවලට බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය (WHO) සඳහන් කරල තිබුණ. ඒ වගේම බරපතළ මානසික සෞඛ්‍ය ගැටලුවක් වන මේ සියදිවි නසා ගැනීම අවම හා තුරන් කිරීමට ඒ ඒ රටවල රජයන් නිවැරදි තීන්දු, තීරණ ගන්න ඕන වගේම  ඒ සඳහා අවධානය යොමු කළ යුතු කරුණු ගැනත් සඳහන් කරල තිබුණ.

• සියදිවි නසා ගැනීමේ මාධ්‍යයන් වෙත ප්‍රවේශ වීම සීමා කිරීම් (උදා: පළිබෝධනාශක, ගිනි අවි, ඇතැම් ඖෂධ).

• සියදිවි නසාගැනීම් පිළිබඳ වගකීමෙන් වාර්තා කිරීම සඳහා මාධ්‍ය සමඟ අන්තර් ක්‍රියා කිරීම

• යෞවනයන් තුළ සමාජ-චිත්තවේගී ජීවන කුසලතා ඇති කිරීම

• සියදිවි නසා ගැනීමේ හැසිරීම් වලින් පීඩාවට පත් වන ඕනෑම අයෙකු කලින් හඳුනා ගැනීම, තක්සේරු කිරීම, කළමනාකරණය, පසු විපරම් කිරීම හා අධීක්ෂණය.

ගෝලීය වශයෙන් සියදිවි නසා ගැනීම් සහ සියදිවි නසා ගැනීමේ උත්සාහයන් පිළිබඳ දත්ත ලබා ගැනීමේ හැකියාව හා ගුණාත්මකභාවය දුර්වලයි වගේම ජාතික සියදිවි නසා ගැනීම් වැළැක්වීමේ ක්‍රමෝපායන් ඇතැයි වාර්තා වන්නේ රටවල් 38 ක පමණක් බවත් WHO එක කියල තිබුණ.

සියදිවි නසා ගැනීමේ අදහසින් ඉන්න පිරිසට සමහර වැරදි මාධ්‍ය හැසිරීම් නිසා එයින් තවත් උත්තේජන ලැබුණ අවස්ථාද ලෝක මාධ්‍යයේ සිදුවෙලා තියෙනව. එක සිද්ධියක් නම් කාන්තාවක් ගිනි උදුනට හිස ඇතුල් කරලා සියදිවි නසා ගෙන තිබ්බ සිදුවීම නිවැරදිව මාධ්‍ය මුදා නොහැරපු නිසා ඒ ක්‍රමය පාවිච්චි කරලා බොහෝ දෙකෙන් සියදිවි නසා ගන්න පෙළඹිලා තිබ්බ. ඉතින් මේ නිසා තමයි මාධ්‍ය පවා මේ කාරණයේදී සංවේදීව වැඩ කරන්න ඕන කියල WHO එක කියල තිබ්බෙ. මොකද රටේ ඉදිරි ගමන සමස්ත පුරවැසියන්ගේ සෞඛ්‍ය හා මානසික යහ පැවැත්ම මත රඳා පවතින නිසා.

දිවි නසා ගැනීමට සිතුවිලි ඇති ඔබ හෝ වෙන අය වේ නම් මේ දුරකථන හා සම්බන්ධ වී සහය ලබා ගන්න.

ශ්‍රී ලංකා සුමිත්‍රයෝ - 011 2 682 535 / 011 2 692 909

CCC පදනම - 1333 (නොමිලේ ඇමතුම්)

ජාතික මානසික සෞඛ්‍ය විධ්‍යායතනය - 011 490 000

Read More

 මේක පිටරකට වෙච්ච ඇත්ත සිද්ධියක්..

 ලෝකේ ඉතින් එක එක වගේ අය ඉන්නවනෙ. ඔය අතරෙ වයසට ගිය අය ඉන්නවනෙ. ටිකක් කේන්ති යන, කියන දේ තේරෙනව අඩු අය... ඔන්න ඒ වගේ වයසක කාන්තාවක් දවසක් යනවා සුපිරි වෙළඳ සැලකට. යන්නේ වැඩි දෙයක් ගන්න නෙමේ. ගිහින් චොකලට් බාර් එකක් අරං තමුන්ගෙ වාරේ එනකං කවුන්ටරේ ඉඳල “මට ඕන මේ බාර් එකෙන් භාගයයි” කියල cashier ට කියල සල්ලි දීල. භාගෙ කතා super market වල නෑනෙ. ආපු customer වයසක නිසාත්, එන පාරිභෝගිකයන්ට හොඳින් සලකන්න ඕන නිසාත් cashier කියල “මිස් භාග ගන්න විදිහක් නැහැ” කියල.

රූපය අන්තර්ජාලයෙන්

 customer - ඒත් මං සම්පූර්ණ එකක් අරං මොනා කරන්නද?

cashier - මිස් අපි භාග විකුණන්නේ නැහැ.

customer - ඇයි එහෙම කරන්නෙ. මට ඕන භාගයයි.

cashier – මිස්ට ඕන ගාන භාගයක් වෙන විදිහෙ එකක්ද? පොඩ්ඩක් බැලුවනම් හම්බෙයි සමහර විට..

customer – ගාන භාගයක් නෙමේ...

cashier – මං කලින් කිව්වෙ, අපි භාග විකුණන්නෙ නෑ මිස්..

customer – විකුණන්නෙ නැත්තෙ ඇයි? මට එකක් වැඩි.

cashier – සමාවෙන්න මිස්.. අපට අවසර නෑ මේවා භාග කරලා විකුණන්න.

customer – ඇයි බැරි.. මේ සම්පූර්ණ එකම මට දීල මාව මහත් කරන්න හදනවද? මාව ලෙඩ කරන්න හදනවද?

cashier – මිස්ට පුළුවන්නෙ මේක ගෙනිහින් ටික ටික කන්න..

customer – ඔයාල කිසිම සැලකිල්ලක් දෙන්නෙ නෑ මනුස්සයෙකුට.. මේ රටේ මිනිස්සු එන්න එන්න මහත් වෙනව. ඔයාල ඔයාල ගැනම ලැජ්ජ වෙන්න ඕන. රට ලෙඩ කරවන්නෙ ඔයාල වගේ අය... ඒ මදිවට රටේ උද්ධමනයත් හොඳටම වැඩි වෙලා තියෙද්දී මාව හූරං කන්න හදනවාද..

ඔහොම බැනල බැනල අන්තිමට මේ වයසක උන්දැ සම්පූර්ණ එකම සල්ලි දීල අරං ගිහින්. cashier ඉතින් වෙන කියන්න දෙයක් නැති නිසා සුභ දවසක් ගිහින් එන්න Jකියල..

Read More

 ඉතින් ඔන්න එකෝමත් එක රටක එකෝමත් එක පුද්ගලයෙක්ට දවසක් ලස්සන හීනයක් පෙනුණ. ලස්සන එකක් නිසා මේක මෙයාගෙ හිතට තදින්ම කාවැදුන. Wash එක දාගෙන ආවමත් හිතෙ හීනෙමයි වැඩ. හරියන්නෙ නෑ, නිවාඩු දාලා හරි මේ හීනේ ගැන හිතන්න ඕනෙ කියල මෙයා එදා වැඩට ගියේ නෑ. දැක්කෙත් එසේ මෙසේ හීනයක් නෙවේනෙ.

රූපය - අන්තර්ජාලයෙන්

“ඔන්න මෙයා room එකේ ඉන්න අතරෙ දිව්‍ය ලෝකේ දොරවල් පහක් ඇරගෙන පස් දෙනෙක් තමන් ඉස්සරහට ඇවිත් වස්තුව සහිත භාජන පහක් දීල.. යන්න ගියා.” මේකනම් ටිකක් අමුතුයි. අද කාලගුණයත් දැක්ක හීනෙ තිබ්බ විදිහට සමානයි. නෝන ලස්සන හිනාවකුත් දැම්ම වෙනද නැති.

මෙයා දැන් හිත හිතාම කුස්සියට ගියා උදේ කෑම එක ගන්න. නෝනා දැනගත්ත අද මෙයා ගෙදර තමා කියල. ඒ හින්ද කෑම පිඟානට බෙදල දුන්න කන්න බබෝ වගේ mood එකකින්. මෙන්න පිඟානෙත් පාන් පෙති පහයි බිත්තර පහයි. දැන් කන ගමනුත් හිත වැඩ “අද මට පහේ අංකෙ එක්ක මොකක් හරි සම්බන්ධයක් තියෙනව”. ඉක්මනට කාල ෂර්ට් එකත් දාගෙන පාරට ගියා. තවත් හිතන්න දෙයක් නෑ අද මගෙ වාසනාවන්ත අංකය පහ. ගත්ත ATM එකෙන් සල්ලි ගොඩක්, ඇල්ලුව රේස් දුවන අස්සයන්ගෙන් පස්වෙනියට ඉන්න එකාට. දැන් මුල් සෙට් එකේ මේ අස්සයත් ඉන්නව. මෙයා දැකපු හීනේ හරියටම හරි ගියා. ඒ කියන්නේ අස්පය cup එක ගැහුව එක නෙමේ. උනේ ඌ තරඟයෙන් පස්වෙනිය උන එක.. ඉතින් දැක්ක හීනේ හරියටම හරි ගියානේ. වරද්දගත්තෙ ඉතින් මේ මනුස්සයනෙ..

Read More

 අලුත් අවුරුද්දට වටිනම උපසෙස් ටිකක් තියෙන සින්දුවක් තියෙනව රෝහණ බැද්දගේ හා බන්දුල විජේවීර දෙපළ කියන. හැමදෙනාගේම පහුගිය ජීවිත වල සිදුවුණු අඩුපාඩු, වැරදි තියෙනව. ඒව හදාගෙන ඉස්සරහට යන්න ගන්න හොඳ ආරම්භයක් විදිහට අවුරුද්දෙන් පටන් ගන්න පුළුවන්. තමන්ගෙ විතරක් දියුණුව බලාපොරොත්තු නොවී අනිත් අයටත් උදව්වක් වෙමින් යන ගමන් තමයි සාර්ථක. ඒ නිසා අපිට එහෙම ජීවත් වෙන්න පුළුවන් නම් අපි ප්‍රාර්ථනා කරන සමාජ දියුණුවත් ඉබේම වාගේ සිදුවෙයි.

 

දොළොස් මහක් ගතවී යන මොහොතේ

අන්තිම දවසේ මැදියම් රෑ..

කවුරුත් මුණගැහිලා යන්නයි ආවේ අපි දෙන්නා..//

 

අවුරුද්දක් තිස්සේ කළ කීදේ

මතක් වෙනකොටත් සමහර එව්වට

මටම හිනා මස්සිනේ

අවුරුද්දක් තිස්සේ කල කීදේ

මතක් වෙනකොටත් සමහර එව්ව්වට

මට ඇඬෙනවා මස්සිනේ

උඹ අඬන්ටෙපා මස්සිනේ..

අඬන එකා දැක හිනැහෙන්ටෙපා මස්සිනේ..//

 

දොළොස් මහක්.....

 

අලුත් වසරේදී අලුත නැගී එන

කෙනෙක් දුටුවොතින් හිත සන්තෝසෙන්

ඇත දීපන් මස්සිනේ

අලුත් කෙනෙක් දුටුවොතින් මමත් හරි ආසයි

ඒත් ඔය කපන්න බැරි අත

ඉඹින්ටෙපා මස්සිනේ

නැග්ග ඉනිමග පෙරලන්ටෙපා

නගින එකා දැක කකුලෙන් අදින්ටෙපා..//

 

දොළොස් මහක්...

 

පොළෙන් පොළට ගිය පොල් වෙළඳාමෙන්

යාන්තමට වගෙ ජාමේ බේරුණා

ඒත් මදැයි මස්සිනේ

ගොනා පිටේ හකුරුත් පටවාලා

වක්කඩේ හකුරු හංගා තියලා

හනේ වෙච්චි දේ මස්සිනේ

දැන් ගිය හකුරට නාඬන්නේ

ඔය තියෙන හකුර රැක ගන්නේ..//

        පද රචනය, සංගීතය - රෝහණ බැද්දගේ / ගායනය - රෝහණ බැද්දගේ සහ බන්දුල විජේවීර

Read More

ඔන්න ඉතින් දවසක් මිනිස් පුළුටක්වත් වැදිලා නැති කැලේකට තනියෙන යන්න ඕනෙ කියල එක මනුස්සයෙක්ට හිතුණ. මේ ජීවිතෙන් ඇති වැඩක් නෑ. මං කැලේ සත්තුන්ට දිවි පුදලා මැරෙනව. යන එකේ ආයේ මොකටද ඇඳුම්.. මොකෝ මිනිය දකින්න තව කවුරුවත් ඉන්න එකක් ඈ. උපන් ඇඳුමෙන් සැරසිලා මෙයා දැන් අර කැලේට ඇතුල් උනා. උනා තමයි මෙයාව දුර තියාම දකින දකින සතා පණ කඩාගෙන දුවනවා. ආ මේ කැලේ ඇතුළට ගියෙ පිරිමි කෙනෙක්. එහෙම නිර්භීත කමකින් ජීවිතේ අතැරලා දායිද ගෑණු පරානයක්.

මෙහෙම දුවන හැම සත්තු අතරෙ ගොන්නු, වලස්සු, අලි වගේ ලොකු ලොකු සත්තුත් ඉන්නව. සමහරු රැලේ අය දුවන හින්ද උනුත් දුවනව, රැල මග ඇරුනොත් කියල. මේ විදිහට රැලත් එක්ක දුවන එක මුවෙක් යන ගමන් කල්පනා කරා ඇයි මේ හැමෝම දුවන්නේ. අහන්නවත් විදිහක් නෑ. වටපිට බලබල දුවන මෙය දකිනව සිංහයාත් දුවනව. මාරම අවුල් වෙච්ච මෙයා කොහොම හරි දුවන සිංහය ගාවට කිට්ටුව කරා. “ඇයි කැලේ රජා වෙච්ච ඔයත් දුවන්නෙ.. ඇත්තටම මේ මොකක්ද වෙන්නෙ කියල”. සිංහයා කේන්තියෙන් ඇහුව “ඇයි තමුසෙ දන්නෙ නැද්ද කැලේට අලුත් සතෙක් ඇවිල්ල. මොන ජාතියේ සතෙක්ද දන්නේ නෑ.. උගේ නැට්ට තියෙන්නෙ අපේ වගේ ඉස්සරහ නෙමේලු. තමුසෙ එහෙම සතෙක් ගැන කිසි දවසක අහල තියෙනවද. ඒ හින්ද එනව අපිත් එක්ක පැහෙන්නෙ නැතුව.

Read More